De Landschop Eiderstedt

 

Dat Woort „Landschop“ meent en regionale Sülfstverwalten vun Buern, de sik in’t Middelöller entwickelt hett. As dat 17. Johrhunnert anfung, geev dat in dat Hartogdom Sleswig söss vun so’n Landschopsverbännen. De Landschop „Eiderstedt“ kunn sik eerst utbillen, nadem de Dieken slaten weren. De See harr dat Stück Land fröher tweireten. Ok dat apen Watt hen na dat faste Land in’n Süden vun Husum (vundaag Südermarsch) muss eerst tomaakt warrn.

Bet all Köge rundum en Diek harrn, duer dat meist 300 Johr. As dat 12. Johrhunnert anfung, bill sik toeerst de Johanniskoog in de Form vun en Ring, dat weer in den middelsten Noorden. As dat 17. Johrhunnert anfung, sloot man dat letzte Stück vun den „Dreilandenkoog“ (twüschen Taten un Garrn). Af 1613 köönt wi denn vun de „Landschop Eiderstedt“ snacken.

In den Siegelring vun de Landschop steiht de Johrstall 1613 binnen. Düsse wiest in’t Wapen dree Segelscheep as Symbol för de olen „Dree Lannen“: Utholm, Everschop un Eiderstede. De weren as „Harden“ (dat heet Gerichtsrebeten), egentlich Scheepsharden, organiseert. Een vun düssen hett denn de Landschop dorna den Naam geven.

Op de Halfinsel Eiderstedt hebbt siet dat 16. Johrhunnert – ok al fröher – meist westfreesche (nedderlandsche) Inwannerers siedelt. In’t 16. Johrhunnert kemen se ut de spaanschen Nedderlannen, verdreven wegen ehren Gloven. Ehr Oort un Wies to leven hett de Kultur vun de Landschop över Johrhunnerten ehren Stempel geven (Haubargen, Landweertschop, Dracht).

Dat „Eiderstedter Heimatmuseum“ informeert doröver, woans sik de Diekbu entwickelt hett. Vele verscheden Bispillen vun de Huuskultur sünd sammelt worrn un hier utstellt. En Haubargmodell ut Wittdün steiht in de Hall.

Ok ut de Geschicht vun düsse Landschop kriggt man wat to sehn, so de „Privilegien“ de dat vun de Gottorper geev. De Eiderstedter hebbt för düsse „Frieheiten“, de se as Breven in de Hand kregen, veel Geld betahlt. Se kunnen dat, denn ehr Landweertschop smeet en Barg af.

De Eiderstedter Grund heet veel Slick ut de See (Maschbodden) un is dorum so fruchtbor. In de Landweertschop lösen sik twüschen dat 17. un dat 19. Johrhunnert de Anbu vun Koorn, Melkweertschop un Veehmast af. In’t 20. Johrhunnert weer dat meist Melk, de man produzeer, un de Anbu vun Weten un Raps. In’t 21. Johrhunnert gifft dat nich mehr soveel Landweertschop. Vele Buern hebbt nu Feriengäst op ehren Hoff.

De Landschop Eiderstedt weer dat gröttste Stück vun den preußschen Kreis Eiderstedt, de 1867 inricht worrn is. Bi de Kreisreform in dat Johr 1970 keem Eiderstedt in den groten Kreis „Nordfriesland“, de geiht langs de Noordseeküst twüschen Eidermündung un de däänsche Grenz.

Dr. Dieter Undeutsch, Oktober 2004

Ins Niederdeutsche übertragen von Marianne Ehlers, Mai 2020